Darowizna - prosta konstrukcja z przewidywalnymi skutkami
Darowizna jest czynnością nieodpłatną, co oznacza brak zobowiązań po stronie obdarowanego.
Najważniejsze cechy:
Zachowek: darowizna co do zasady nie wyłącza prawa do zachowku.
Podatek: w najbliższej rodzinie darowizna korzysta z pełnego zwolnienia podatkowego.
Zabezpieczenie darczyńcy: można ustanowić służebność osobistą mieszkania, gwarantującą darczyńcy możliwość dalszego korzystania z nieruchomości.
Darowizna jest odpowiednia, gdy celem jest przekazanie nieruchomości w rodzinie przy założeniu, że kwestie zachowku nie będą źródłem sporu.
Umowa dożywocia - przeniesienie własności w zamian za określone świadczenia
Umowa dożywocia ma charakter odpłatny. Nabywca nieruchomości zobowiązuje się zapewnić dożywotnikowi m.in. mieszkanie, wyżywienie, opiekę oraz pomoc w codziennych potrzebach.
Najważniejsze konsekwencje:
Podatek: po stronie nabywcy powstaje obowiązek zapłaty 2% podatku PCC.
Zakres obowiązków: dożywocie obejmuje realne, ustawowo umocowane świadczenia na rzecz dożywotnika, gwarantujące mu szeroką ochronę.
Zachowek: nieruchomość przekazana na podstawie umowy dożywocia nie podlega rozliczeniu przy zachowku.
Służebność: jej ustanowienie nie jest konieczne - ochrona dożywotnika wynika z samej konstrukcji umowy.
Dożywocie jest właściwe tam, gdzie przekazujący chce mieć zapewnione stabilne warunki życia oraz uniknąć obciążeń związanych z zachowkiem.
Podsumowanie – dwa instrumenty, dwa odmienne cele
W praktyce wybór między darowizną a dożywociem zależy od oczekiwanego poziomu zabezpieczenia osoby przekazującej majątek oraz od relacji rodzinnych. Darowizna jest rozwiązaniem prostym i korzystnym podatkowo, natomiast dożywocie zapewnia szerszą ochronę i stabilizację życiową dożywotnika, jednocześnie wyłączając nieruchomość z ewentualnych roszczeń o zachowek.