Spółki osobowe – tak w ogóle
Rodzajów spółek jest cała masa. Jeżeli jesteś przedsiębiorcą i chciałbyś rozwinąć swoją działalność gospodarczą poprzez założenie spółki, z tego artykułu dowiesz się wszystkiego co trzeba wiedzieć o spółkach osobowych.
Każda spółka ma oczywiście inny charakter, a regulacje na ich temat znajdziecie nigdzie indziej, jak w Kodeksie spółek handlowych. Jeśli kojarzycie przygody prawne naszej bohaterki Kasi – pamiętacie że zakładała na rzecz swojego internetowego sklepu wędkarskiego spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, która jest jedną ze spółek kapitałowych. Dzisiaj będzie o innego rodzaju spółkach – spółkach osobowych.
Definicja: spółka osobowa
Zanim przejdziemy do poszczególnych rodzajów spółek osobowych, zacznijmy od określenia tego czym się one charakteryzują ?
Art. 8. § 1. Kodeksu spółek handlowych (KSH), zaznacza iż spółki osobowe nabywają prawa, zaciągają zobowiązania we własnym imieniu oraz między innymi są stroną procesową, co oznacza iż posiadają one zdolność do czynności prawnych. Pamiętajmy jednak, że jednocześnie KSH nie przyznaje im tym samym osobowości prawnej, więc należą one do kategorii, którą nazywamy ułomnymi osobami prawnymi, w przeciwieństwie do spółek kapitałowych, które osobami prawnymi są.
Esencją nazwy spółka osobowa jest zasada odpowiedzialności solidarnej osób – wspólników, za zaciągnięte zobowiązania.
Co oznacza spółka osobowa
W przypadku niezaspokojenia wierzyciela z majątku spółki, można dokonać tego z majątków osobistych wspólników na zasadzie solidarności biernej (jeden ze wspólników może spłacić cały dług, a potem ma roszczenia względem swoich kolegów, czy koleżanek o jego zwrot). Musimy jednak pamiętać, że odpowiedzialność kształtuje się różnie w każdej ze spółek osobowych. Spółki te są też tworzone przez co najmniej dwie osoby prawne, fizyczne lub ułomne osoby prawne, które są tym samym reprezentantami spółki. Zazwyczaj w spółkach tych nie tworzą się organy, jak w przypadku spółek kapitałowych (wyjątkiem jest spółka komandytowo-akcyjna, ale o tym niżej 😉).
Co by było, gdyby Kasia zdecydowała się założyć… spółkę jawną ?
Spółka jawna
Spółka jawna jest podstawową spółką osobową. Jest też najczęstszym rozwiązaniem na jakie przedsiębiorcy się decydują zakładając spółkę osobową. Jej członków nazywamy po prostu wspólnikami. Są oni jednocześnie reprezentantami spółki i mogą podejmować decyzje nie przekraczające zwykłego zarządu spółki. Skład spółki jest stały i bardzo trudno będzie nam go zmienić.
W najczystszej postaci realizuje postanowienia zasady odpowiedzialności solidarnej wspólników, o której już wspomniałyśmy (zgodnie z Art.22 KSH.), a zgodnie z którą wszyscy ponoszą odpowiedzialność równo, w całości.
Jak Kasia by taką spółkę jawną założyła?
Aby założyć spółkę jawną, musiałaby spisać wraz z koleżanką umowę spółki pod rygorem nieważności, co oznacza że tym razem nie będzie musiała ona składać wizyty notariuszowi.
Znaleźć w takiej umowie powinny się:
- nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników;
- firma i siedziba spółki;
- określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
- przedmiot działalności spółki;
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Następnie Kasia musiałaby spółkę zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym pamiętając, by zawrzeć we wniosku takie informacje, które wymienia Kodeks spółek handlowych, czyli:
- firmę, siedzibę i adres spółki;
- przedmiot działalności spółki;
- nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń;
- nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki;
- i sposób reprezentacji.
Można też spółkę jawną założyć za pomocą:
- wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym,
- w wyniku przekształcenia spółki cywilnej albo innej spółki handlowej.
Do zarejestrowania nowej spółki jawnej przez Krajowy Rejestr Sądowy (KRS) spółka nie istnieje.Po zarejestrowaniu w KRS, spółka jawna Kasi powstanie i można działać !
O czym Kasia musi wiedzieć, jeśli chodzi o rozwiązanie spółki jawnej?
Na pewno o tym, iż KSH przewiduje parę możliwości, sytuacji, w których do tego może dojść. Mogą to być:
1) przyczyny przewidziane w umowie spółki;
2) jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
3) ogłoszenie upadłości spółki;
4) śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
5) wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika – czego może dokonać na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego, jeśli umowa spółki zawarta została na czas nieoznaczony;
6) prawomocne orzeczenie sądu.
W tych przypadkach, dochodzi następnie do likwidacji spółki – co również należy zgłosić do Sądu Rejestrowego.
A co ze spółką partnerską…?
Dla samej Kasi, która chciałaby prowadzić internetowy sklep wędkarski spółka partnerska może nie być rozwiązaniem trafnym. Z takiej opcji mogłybyśmy skorzystać jednak my – notariuszki! Ten typ spółek osobowych przeznaczony jest dla osób wykonujących jeden z zawodów wolnych: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, fizjoterapeuty, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.
Jeśli wykonujecie więc jeden z zawodów powyżej, może pokusić się o założenie spółki partnerskiej. 😉
Jak powstaje spółka partnerska?
Spółkę partnerską zakładać będziemy na tych samych zasadach, co spółkę jawną, czyli w grę wchodzi spisanie umowy i rejestracja w spisie przedsiębiorców KRS (tak jak wyżej). Kluczowe jest jednak to, że w tej umowie nie możemy zapomnieć o zawarciu dwóch elementów innych, niż przy spółce jawnej:
- określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki;
- przedmiot działalności spółki.
Wyjątkowe cechy spółki partnerskiej:
Wewnątrz spółki partnerskiej powoływany może być zarząd, co jest znaczną różnicą względem spółki jawnej, gdzie organów wewnątrz spółki nie ma. Zarząd jest jednak fakultatywnym organem, a musi składać się co najmniej z jednego z partnerów, przy czym członkiem zarządu może być nawet osoba trzecia.
Wspomniałyśmy też o odmienności kształtowania się odpowiedzialności majątkiem osobistym partnerów. Wygląda to tak, iż partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce. Nie odpowiadają oni również za zobowiązania powstałe w wyniku czynów osób przez spółkę zatrudnionych będących wtedy pod kierownictwem innego partnera. W umowie spółki można też zawrzeć postanowienie, że partner/partnerzy zgodzą się na uregulowanie swojej odpowiedzialności na zasadach wcześniej przez nas opisanych przy spółce jawnej.
A może spółka komandytowa?
Spółka komandytowa jest kolejnym typem spółki osobowej, o której Kasia mogła usłyszeć podczas swojej przygody z zakładaniem spółki. Jej członkowie w KSH nie są nazywani ani wspólnikami, ani partnerami. W jej składzie możemy znaleźć komplementariuszy i komandytariuszy (co najmniej po jednym). Komplementariusz jest tym wspólnikiem, który reprezentuje spółkę, ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, a rola komandytariusza skupia się na uprawnieniach majątkowych związanych z działalnością spółki.
Jak powstaje spółka komandytowa?
Sposób powstania spółki lekko różni się od powstania pozostałych – spółki jawnej i partnerskiej. Umowa spółki spisana powinna być w formie aktu notarialnego. Istnieje jednak również możliwość wykorzystania wzorca umowy z systemu teleinformatycznego. Następnie oczywiście również spółkę należy w KRS zarejestrować.
Jakie są wyjątkowe regulacje w przypadku tej spółki?
Temat odpowiedzialności wspólników jest obecny przy każdej ze spółek. W przypadku tej konkretnej, ma ona charakter odmienny ze względu na podmiot. Jeśli więc weźmiemy pod lupę komplementariusza, to dowiemy się, iż odpowiada on tak jak w przypadku wspólników w spółce jawnej. Komandytariusze natomiast, ze względu na majątkowy charakter ich obecności w spółce – odpowiednio do wysokości sumy komandytowej, która jest wkładem własnym komandytariusza do spółki.
I na koniec… spółka komandytowo- akcyjna
Brzmi prawie jak komandytowa, ale jest czymś innym. W tej spółce występuje znana nam już z poprzedniej spółki – osoba komplementariusza, jak i ktoś taki, jak akcjonariusz (posiadający akcje spółki), czyli zgodnie z treścią KSH posiadacz akcji na okaziciela bądź osoba wpisana do księgi akcyjnej z imienia i nazwiska (w przypadku osoby fizycznej) lub nazwy (w przypadku osoby prawnej). Mimo, iż spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową z kwalifikacji normatywnej, ma ona więcej cech kapitałowych, niż np. sp. z o.o.! W znacznym stopniu różni się od innych spółek pod względem formalnym.
Od początku… czyli jak zakłada się taką spółkę?
Już sam moment zawiązania spółki różni się od klasycznego sposobu zawiązania w spółkach osobowych, gdyż:
Po pierwsze, w tym przypadku nie jest sporządzona umowa, tylko statut, będący aktem założycielskim.
Po drugie, momentem przystąpienia do spółki komplementariuszy jest chwila podpisania statutu.
Po trzecie, akcjonariusze przystępują do spółki w momencie objęcia przez nich wszystkich akcji. Dodatkowym wymogiem jest złożenie przez akcjonariusza oświadczenia w formie aktu notarialnego o zaakceptowaniu podpisanego wcześniej przez komplementariuszy statutu.
A sam statut musi zawierać:
- firmę i siedzibę spółki;
- przedmiot działalności spółki;
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
- oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość;
- wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalna akcji (1 gr.) i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne czy na okaziciela (wszystkie akcje muszą być równej wartości);
- liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów (wszystkie akcje mogą być przewidziane jako zwykłe, ale można je uprzywilejować np co do głosów [minimum 2 głosy], co do terminów wypłaty dywidendy);
- nazwiska i imiona albo firmy/nazwy komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń (trzeba w statucie określić kto jest komplementariuszem, dlatego należy ich wszystkich znać na etapie sporządzania statutu, szeroki zakres podmiotowy – komplementariuszem mogą być osoby prawne, inne spółki osobowe, osoby fizyczne);
- organizacje walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej (trzeba wpisać, że zwołuje się w spółce walne zgromadzenie zwyczajne i nadzwyczajne w spółce; jak ma wystąpić rada nadzorcza, to liczbę osób).
Po czwarte- istotnym elementem przy zakładaniu spółki komandytowo-akcyjnej jest kapitał zakładowy! Co więcej, ustalona została jego minimalna wartość, jaką jest kwota 50 000 zł, przy czym obowiązek wniesienia kapitału ciąży na akcjonariuszach.
Pamiętajmy też o bardzo ważnej kwestii, która przy każdej spółce się pojawia, więc teraz oczywiście znów należy o tym wspomnieć, czyli odpowiedzialności za zobowiązania spółki.
Tutaj, komplementariusz odpowiada jak wspólnik spółki jawnej, a akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki, ponieważ ryzykuje wniesionym wkładem. Są okoliczności, w których może odpowiadać np. jeżeli nie wniesie wkładu w terminie bądź wartość wkładu jest odmienna niż zadeklarowana. Jednak co do zasady, to komplementariusz jest biorącym na siebie całą odpowiedzialność.
Organy spółki
W większości spółek osobowych nie ma w ogóle organów obligatoryjnych spółki, jednak spółka komandytowo-akcyjna nas zaskakuje i przewiduje organ będący walnym zgromadzeniem akcjonariuszy, funkcjonujący jako organ uchwałodawczy. Nie zabraknie nam też organu fakultatywnego – rady nadzorczej, która staje się obowiązkowa wraz z przekroczenie liczby 25 akcjonariuszy, gdyż stanowi ona swojego rodzaju organ zabezpieczający dla interesów akcjonariuszy.
Odmienność w przypadku ustania spółki:
Uwaga! Ustanie spółki komandytowo-akcyjnej kształtuje się w pewnej odmienności względem innych spółek, ze względu na jej specyficzny charakter i dwie zgoła odmienne grupy wspólników.
Przesłankami rozwiązania spółki charakterystycznymi dla spółki komandytowo-akcyjnej są
• przyczyny przewidziane w statucie;
• uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki.
Jak widzimy, istnieje więc cała masa różnych opcji, z których możemy wybierać. Musimy pamiętać jednak, co nas interesuje ,co jest dla nas lepsze pod względem podatkowym oraz czego od naszej spółki oczekujemy!